طلاق یک طرفه چیست ؟
در طلاق یک طرفه یکی از زوجین خواهان و‌خواستار طلاق می باشد. و خود مستقیما بدون حضور و‌موافقت طرف دیگر درخواست طلاق را به استناد دلایل و مستندات خود داده و در این‌نوع طلاق قاضی مربوطه دلایل و مستندات مربوطه را بررسی و در صورتی که آن را موجه بداند اقدام به صدور رای طلاق می نماید.
طلاق از طرف مرد
بر اساس ماده 1133 قانون مدنی سابق مرد می توانست هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد . مطابق این ماده که در واقع طلاق از طرف مرد را به صورت کاملا یک طرفه پیش بینی نموده بود. مرد می توانست بدون ارائه هیچگونه دلیل و مدرکی به دفاتر ثبت طلاق مراجعه کند. و با معرفی نمودن دو شاهد عادل و پرداخت کلیه حقوق مالی همسرش او را طلاق دهد. و زنان نمی توانستند هیچ نقشی در جلوگیری از این طلاق ایفا نمایند.
اما این امر موجب سوء استفاده بعضی از مردان از این حق می شد. بعلاوه اینکه در این شرایط بسیاری از طلاق ها از روی عصبانیت انجام می گرفت. و پس از مدتی منجر به رجوع از طلاق می شد. و این شرایط منجر به بی نظمی هایی در دفاتر طلاق و نظم حقوقی کشور می شد.
به دلیل اینکه ضابطه مندی این طلاق و فرایند طولانی آن سبب می گردید. که تا حد زیادی جلوی تصمیمات عجولانه گرفته شود. ماده 1133 قانون مدنی به این شرح اصلاح شد: مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید. و بدنبال آن قانون حمایت خانواده مراحل طلاق از طرف مردان را پیش بینی نمود که اکنون مردان برای طلاق دادن همسر خود ناگزیر از انجام آنها هستند.
ارجاع به داوری برای بررسی طلاق از طرف مرد
بر اساس قانون حمایت خانواده اگر مرد بخواهد همسر خود را طلاق بدهد. باید به دادگاه مراجعه کند. نخستین مرحله ای که در این نوع از طلاق مد نظر دادگاه قرار می گیرد. ارجاع به داوری در طلاق است. مطابق قانون پس از صدور قرار ارجاع به داوری هر یک از زوجین مکلفند ظرف مدت یک هفته به ترتیب زیر عمل کنند:
یک نفر از نزدیکان خود را که متأهل بوده و حداقل سی سال سن داشته باشد. و به مسائل شرعی خانوادگی و اجتماعی آگاه باشد. به عنوان داور به دادگاه معرفی کند.
در صورتی که فرد واجد شرایط در میان خویشاوندان طرف مقابل یافت نشود یا به آنها دسترسی نداشته باشند و یا در صورتی که این افراد از پذیرش داوری خودداری کنند. هریک از زوجین می توانند داور خود را از میان سایر افرادی که دارای صلاحیت باشند. انتخاب و معرفی نمایند.
در صورتی هم که زوجین داور انتخاب نکنند. دادگاه می تواند به انتخاب داور برای هریک از طرفین اقدام نماید.
گواهی عدم امکان سازش
طرفین باید حکم داوری را به دادگاه ارائه کنند؛ ارجاع به داوری در عمل بیشتر جنبه تشریفاتی دارد و دادگاه خود به بررسی مجدد موضوع خواهد پرداخت. و در صورتی که آشتی و سازش را ناممکن دانست اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می نماید.
دفتر ازدواج و طلاق نیز تنها پس از دریافت گواهی عدم سازش است. که اقدام به اجرای صیغه طلاق و ثبت آن خواهد نمود. نکته حائز اهمیت در مورد طلاق از طرف مرد این است. که در این صورت مرد موظف است. کلیه حقوق مالی زن را بپردازد. پرداخت حقوق مالی زن در طلاق از طرف مرد شامل مواردی همچون تنصیف اموال و دارایی زوج اجرت المثل ایام زوجیت نحله ، نفقه زن ، مهریه و سایر مسائل همچون حضانت فرزندان می باشد.
طلاق از طرف زن
زن در صورتی در دعوای طلاق پیروز می شود. که برای درخواست خود دلیل داشته باشد. و در واقع مهم ترین شرط از شرایط و راه های طلاق به درخواست زن داشتن دلیل است. و چنین نیست. که به صرف دادخواست طلاق حکم موافق به نفع وی صادر شود. (مانند آنچه که قانون گذار برای مرد قائل شده و حق طلاق را بی چون و چرا به وی داده است) درخواست طلاق برای زن نکات و ظرایف و پیچیدگی هایی دارد که مشورت با وکیل و انجام کار تحت نظر یک وکیل را ضروری می نماید.
چه راه هایی برای طلاق زن وجود دارد ؟
عدم پرداخت نفقه از سوی همسر:
طبق ماده 1129 قانون مدنی در صورتی که زن بتواند امتناع شوهر از پرداخت نفقه و یا عجز او را پرداخت در دادگاه ثابت نماید. دادگاه شوهر را مجبور به طلاق زن می کند و چنانچه شوهر حکم را اجرا نکند خود دادگاه یا نماینده او اقدام به اجرای صیغه طلاق و امضای سند طلاق خواهد کرد.
عسر و حرج زن:
شاید بتوان گفت مهم ترین و فراگیر ترین راه برای طلاق زن و درخواست طلاق زوجه طبق ماده 1130 قانون مدنی زن این حق را دارد که در صورتی که ادامه زندگی مشترک برای او با مشقت همراه باشد. از دادگاه خانواده تقاضای طلاق کند. این مورد مشمول عسر و حرج قرار می گیرد. که از مصادیق عسر و حرج می توان ترک زندگی مشترک خانوادگی از سوی مرد اعتیاد به مواد مخدر محکومیت قطعی مرد به حبس به مدت 5 سال یا بیشتر ضرب و شتم و دیگر سوء رفتارهای مالی غیر قابل تحمل و ابتلاء مرد به بیماری های صعب العلاج و غیر قابل درمان را نام برد. مصادیق عسر و حرج که ذکر شد. حصری نیستند و می توان موارد دیگری را هم در شمار آن ها قرارداد. تشخیص مصادیق عسر و حرج با دادگاه است.
غیبت زوج :
بر اساس ماده 1029 قانون مدنی به مدت بیش از چهار سال از مواردی است که زن بر اساس آن می تواند درخواست طلاق کند.
شروط دوازده گانه ضمن عقد ازدواج:
شروط مندرج در عقدنامه که در صورت تحقق هر کدام از آن ها زن می تواند دادخواست طلاق بدهد. توسل به شروط ضمن عقد نکاح به عنوان دلیل برای طلاق به درخواست زوجه ظرایف و پیچیدگی هایی دارد که مراجعه و مشاوره با وکیل طلاق را ضروری می نماید.
وکالت بلاعزل طلاق داشتن زن:
به عنوان شرط ضمن عقد ازدواج یا بر اساس عقد لازم دیگر.
شروط دوازده گانه مندرج در عقدنامه
شروط دوازده گانه مندرج در عقدنامه که در صورت وقوع هر یک از آنها به تشخیص دادگاه، زن وکیل در طلاق می شود و بدون نیاز به حضور و موافقت شوهر (زوج) و با تجویز دادگاه می تواند به دفترخانه طلاق مراجعه نموده و صیغه طلاق را جاری کند:
- خودداری شوهر از پرداخت نفقه زن.
- سوء رفتار شوهر در حدی که غیرقابل تحمل باشد.
- بیماری صعب العلاج شوهر که غیرقابل درمان باشد و ادامه زندگی مشترک را با مشکل مواجع کند.
- در صورتی که شوهر دیوانه باشد یا در طول زندگی مشترک دیوانه شود.
- اشتغال شوهر به شغلی که به حیثیت و آبروی خانوادگی زن لطمه بزند.
- محکومیت شوهر به 5 سال حبس یا بیشتر.
- اعتیاد شوهر به مواد مخدر به شکلی که زندگی مشترک را مختل کند.
- چنانچه زوج شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب زندگی مشترک را بدون عذر موجه ترک کند.
- محکومیت فطعی شوهر به ارتکاب جرم خلاف شئونات خانوادگی زن.
- ناباروری مرد پس از گذشت 5 سال از زندگی مشترک.
- در صورتی که شوهر مفقودالاثر شود و شش ماه پس از مراجعه زن به دادگاه خبری از او نباشد و پیدا نشود.
- ازدواج مجدد مرد بدون اجازه زن.
چند دسته دلیل و راه برای درخواست طلاق زوجه وجود دارد:
- شروط مندرج در عقدنامه ازدواج.
- دلایل قانونی مثل : عسر و حرج، ندادن نفقه، کراهت زن و عیوب مرد.
- داشتن حق طلاق یا وکالت در طلاق برای زن.
- سایر دلایل و به تعبیری دلایل مبتنی بر پذیرش قاضی مثل جدایی طولانی، اصرار زن به طلاق و تشخیص قاضی مبنی بر مصلحت زوجین بر طلاق.
- مراجعه به وکیل دادگستری و اعطای وکالت دادگستری .
- مراجعه به دفتر خدمات قضایی و تقدیم دادخواست .
- مراجعه به شورای حل اختلاف و پیگیری ارسال پرونده به دادگاه خانواده در حال حاضر و با توجه به رویه فعلی در اواخر سال 1399 و سال 2020 میلادی، کلیه پرونده ها ابتدا به شورای حل اختلاف ارجاع می شود.
- شرکت در جلسه رسیدگی به طلاق .
- مراجعه به داوری و مشاوره .
- پیگیری صدور حکم دادگاه خانواده .
- پیگیری قطعیت حکم یا در صورت اعتراض طرف پاسخ به اعتراض.
- اصل شناسنامه متقاضی (زوجه) .
- تصویر کارت ملی .
- عقدنامه ازدواج .
- آزمایش عدم بارداری .
- سایر دلایل حسب ضرورت به تشخیص وکیل یا دستور قاضی.
چند نوع هزینه برای درخواست طلاق زن متصور است :
- هزینه دادرسی که چیزی کمتر از 500 هزار تومان است.
- هزینه داوری و مشاوره که مبلغی در حدود 200 هزار تومان است.
- حق الوکاله وکیل که کاملا مبتنی بر توافق است و رقمی بین 10 تا 30 میلیون تومان است.
در هیچ دادرسی و دعوای حقوقی طول زمان را نمی شود. دقیقا مشخص کرد. اما به طور تقریبی جریان یک دادرسی طلاق به درخواست زن حدوداً یکسال یا شاید کمی بیشتر طول می کشد.