عده طلاق چیست؟
عده بمعنای مدتی است که زن بعد از جدایی از شوهر خود در حالت انتظار بسر میبرد. در این ارتباط ماده ١١۵٠ قانون مدنی در مورد تعریف عده بیان نموده است
عده عبارت است. از مدتی که تا انقضای آن زنی که عقد نکاح او منحل شده است. نمی‌تواند شوهر دیگر اختیار کند.
عده در زمره مسائل مهمی می باشد. که در تمامی مذاهب اسلامی در مورد آن صحبت شده است. و تنها در جزئیات دارای اختلاف می باشند. عده شامل عده طلاق و عده وفات می باشد. در این مقاله سعی می گردد که در مورد عده طلاق به تفصیل توضیح داده شود.
مدت عده چقدر است؟
ماده ١١۵٢ قانون مدنی در مورد عده طلاق و فیخ نکاح بیان داشته است:
عده طلاق و فسخ نکاح و بذل مدت و انقضاء آن در مورد نکاح منقطع در غیر حامل دو طهر است مگر اینکه زن با اقتضای سن عادت زنانگی نه بیند که در این صورت ۴۵ روز است.
قانون مدنی در مورد عده زنان یائسه و زنان غیرمدخوله در ماده ١١۵۵ بیان نموده است
زنی که بین او و شوهر خود نزدیکی واقع نشده و همچنین زن یائسه نه عده طلاق دارد و نه عده فسخ نکاح ولی عده وفات در هر دو مورد باید رعایت شود.
ماده ١١۵۶ قانون مدنی در ارتباط با عده زنی که شوهر او غایب مفقودالاثر است بیان نموده است
زنی که شوهر او غایب مفقودالاثر بوده و حاکم او را طلاق داده باشد باید از تاریخ طلاق عده وفات نگاه دارد.
در ارتباط با زنی که به شبهه با کسی نزدیکی کرده است ماده ١١۵٧ قانون مدنی بیان داشته است
زنی که به شبهه با کسی نزدیکی کند باید عده طلاق نگه دارد.
نگهداری عده مخصوص زنان است. و از جمله تبعات انحلال ناشی از طلاق فوت و … می باشد. و در واقع مانع موقتی در ازدواج مجدد بصورت فوری بعد از طلاق می باشد.
در واقع میتوان اینگونه بیان نمود که عده طلاق فرصتی است. که طی آن مدت، زن و مرد میتوانند درباره بازگشت به زندگی و تبعات و نتایج جدایی تفکر نموده و اطمینان حاصل نمایند. که آیا تصمیم درستی را اتخاذ نموده بوده اند یا خیر.
عده در صیغه
بذل مدت و انقضای مدت از جمله روشهای انحلال عقد موقت است. عقد موقت از جمله قواعد ویژه تشیع است و اهل تسنن قواعد و احکامی در این مورد ندارند.
مدت زمان عده در انقضای مدت و بذل مدت کمی کوتاه تر از طلاق است و مدت آن ۲ طهر است در صورتی که در طلاق ۳طهر است.
- اگر زن در زمان بذل مدت یا انقضای مدت باردار شود مدت زمان عده او تا زمان وضع حمل است.
- عده انقضای مدت و بذل مدت برای زنی که با وجود شرایط سنی عادت زنانگی ندارد ۴۵ روز است.
- زنان یائسه در این حالت نیز عده ندارند.
عده در مورد همسر غایب مفقودالاثر
در مورد زنی که همسرش مفقودالاثر است ۲ حالت متصور است
- زنی که شوهرش مفقودالاثر شده است و با اجازه حاکم شرع طلاق گرفته است باید عده وفات نگاه دارد.
- زنی که شوهرش مفقودالاثر شده است و حکم موت فرضی او صادر شده است باید عده وفات نگاه دارد.
ازدواج با زنی که در عده دیگری است چه حکمی دارد؟
نکاح با زنی که در عده دیگری است در حکم نکاح با زن شوهردار است. لذا نکاح مزبور باطل و موجب حرمت ابدی است. در صورت جهل به عده و حرمت نکاح یا یکی از این دو و عدم وقوع نزدیکی؛ عقد باطل است ولی حرمت ابدی حاصل نمی شود. ولی اگر یکی از زن و مرد عالم و دیگری جاهل باشد باز هم حرمت ابدی حاصل خواهد شد.
اگر مردی با زنی که در عده است با جهل به بودن زن در عده و حرمت نکاح ازدواج کند و بعد از انقضا عده با او نزدیکی کند بنا بر قول برخی از فقها حرمت ابدی حاصل نخواهد شد.
بنابراین ۲ چیز موجب حرمت ابدی است:
- عقد با علم به عده و حرمت نکاح
- نزدیکی در زمان عده
هرگاه هر یک از این دو وجود نداشته باشد حرمت ابدی بوجود نخواهد آمد.
زنا با زنی که در عده رجعیه است
زنا با زنی که در عده رجعیه است. موجب حرمت ابدی است. زیرا زنا با چنین زنی در حکم زنا با زن شوهردار است. لذا زنا با زنی که در عده وفات یا طلاق بائن یا عده دیگری به جز عده رجعیه است. موجب حرمت ابدی نخواهد شد.
عده
مقررات عده در ایران از منابع قرآنی و روایی نشات گرفته و با استناد به نصوص قرآنی اصل تشریع عده مسلم می‌باشد.
برخی آیات قرآنی مدت عده زن را در موارد مختلف مانند طلاق یا فوت شوهر و بر مبنای حامل بودن یا نبودن زن تصریح نموده است.
یکی از حکمت‌های تشریع عده بنا بر نص قرآن و برخی روایات برائت رحم از حمل بوده اگرچه در مواردی علیرغم اطمینان زن از برائت رحم بر خلاف قاعده عمل شده و عده بر زن واجب گردیده است.
به عنوان مثال زن مطلقه‌ای که با وی از دبر آمیزش شده نیز علیرغم اطمینان از پاکی رحم ملزم به حفظ عده طلاق می‌باشد.
به علاوه زن یائسه غیر مـدخوله و زوجه صغیره مکلف به نگه داری عده وفات شوهر می‌باشد. همچنین زن بارداری که پس از وفات شـوهر قبل از سـپری شدن چهار ماه و ده روز وضع حمل می‌کند. واجب است. به میزان مدت باقی مانده از ازدواج مجدد امتناع نماید.
عده حالت انتظار شرعی است. که زن پس از طلاق، زوال نکاح یا مرگ شوهر بایستی مدتی صبر نموده سپس با شخص دیگری ازدواج کند. البته دلیل واقعی عده مواردی از قبیل انعقاد نطفه احترام به حریم زوجیت احترام و حفظ شخصیت زن احترام به احساسات وابستگان شوهر در صورت فوت آن و … می‌باشد.
بر اساس قانون مدنی با لحاظ اینکه زن بعد از جدایی از همسرش نباید. ازدواج مجدد کند. دوره زمانی عده سه ماه و ده روز است. و انواع گوناگونی دارد از جمله عده وفات عده طلاق عده فسخ ازدواج و عده بذل مدت یا به اتمام رسیدن زمان ازدواج موقت.