اجرت المثل
اجرت‌المثل به معنای پرداختن اجرت کارهایی است که زن در خانه شوهر انجام داده در حالی که این امور از وظایف شرعی او نبوده. و برای این کار قصد تبرع مجانی بودن نیز نداشته باشد. در این موارد. شوهر موظف به پرداخت اجرت‌المثل این کارها است. این اجرت به حکم قانون و متناسب با کارهایی است. که زن در خانه انجام داده و پرداخت آن ارتباطی با دارایی شوهر ندارد و در هر صورت باید پرداخت شود.
طبق تبصره ماده واحده اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب سال ۱۳۷۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام، چنانچه طلاق به درخواست زوجه نبوده و نیز تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار وی نباشد. دادگاه به ترتیب زیر عمل می‌کند.
چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده. به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد. و برای دادگاه این وضع اثبات شود. دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام‌گرفته را با جلب نظر کارشناس محاسبه و زوج را ملزم به پرداخت اجرت می‌کند.
شرایط تعلق اجرت‌المثل
باید توجه داشت که اجرت‌المثل در طول شرط مالی ضمن عقد در مورد کارهای زوجه در امر خانه‌داری و نیز در طول اجرت‌المسمی است. یعنی اگر زوجه در امور خانه‌داری شرط ضمن عقد داشته باشد. نوبت به اجرت‌المثل نمی‌رسد.
زوجه نباید قصد تبرع داشته باشد. چرا که اگر در انجام کارهای خانه‌داری از ابتدا قصد و نیت تبرع و به اصطلاح رایگان داشته باشد، نمی‌تواند اجرت‌المثل ایام زوجیت را بگیرد.
درخواست طلاق نباید از سوی زوجه باشد و لازم است که شوهر قصد طلاق داشته باشد. البته اگر تقاضای طلاق که از سوی زوج شده است، ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار زوجه باشد. در این صورت نیز اجرت‌المثل به او تعلق نمی‌گیرد. چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا بر عهده وی نبوده. به دستور زوج و با نداشتن قصد تبرع انجام داده باشد. و برای دادگاه نیز ثابت شود. دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام‌گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌کند.
مطالبه اجرت‌المثل ایام زندگی مشترک
اجرت المثل زوجه بر اساس قانون پرداخته شد. با این وجود دریافت اجرت المثل از سوی زن که معمولا حین دعوای طلاق مطرح می شود. منوط به وجود شرایطی است. که در صورت حصول شرایط مذکور دادگاه اقدام به تعیین مبلغ و میزانی از اجرت المثل برای زن خواهد کرد. از جمله مهم ترین شرایط مطالبه اجرت المثل برای زن در سال 99 می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- طلاق به درخواست زن نبوده باشد. بلکه مرد درخواست طلاق کرده باشد.
- مرد به دلیل عدم تمکین و تخلف زن از وظایف زناشویی تقاضای طلاق نداده باشد.
- کارهای انجام شده از قبیل نظافت و آشپزی با دستور مرد انجام شده باشد. و زن قصد تبرع انجام دادن رایگان این امور را نداشته باشد. بلکه با این قصد که در ازای انجام آنها مزد و اجرت دریافت دارد. آن امور را انجام داده باشد.
شروط ضمن عقد و اجرت‌المثل
همسران می‌توانند در زمان عقد هر شرطی که خلاف مقتضای عقد نباشد. را در عقدنامه بگنجانند. یکی از موارد پیشنهادی می‌تواند. مشخص کردن تکلیف اجرت‌المثل باشد. آنها می‌توانند. شرط کنند. که مثلا زن برای انجام امور منزل به درخواست مرد ماهانه ۱۰۰ هزار تومان دریافت کند. یا اینکه شرط کنند. اساسا چنین مبلغی هیچ گاه به زن پرداخت نمی‌شود. و زن هم حق مطالبه ندارد. در خارج از شکل قضایی زن و مرد می‌توانند برای دریافت و پرداخت این مبلغ با هم توافق داشته باشند.
اجرت المثل در نکاح موقت
اجرت المثل ایام زناشویی نکاح موقت بین زن و مرد مستلزم بر توافقات اولیه برای اینگونه موارد بوده و حتی در صورت تولد فرزند باید تعهد حضانت بعدی مشخص شود. و مخارج و نحوی ملاقات و غیره نیز در زمره توافقات بین نکاح کنندگان است.
مراحل دادرسی اجرت المثل
مراحل دادرسی اجرت المثل ایام زناشویی عبارتست از تعیین کارشناس و بررسی اوضاع و احوال ملک یا محل یا نوع موضوع که البته تا سه مرحله نظریه کارشناس قابل اعتراض است و اینگونه موارد بدواً توسط یک کارشناس سپس هیئت 3 نفر و سرانجام هیئت 5 تا 7 نفره قطعی میشود.
زوجه می تواند. شخصا دادخواست بدهد. با در دست داشتن شناسنامه و عقدنامه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می شود و نمونه دادخواستی اجرت المثلی شبیه این تنظیم میشود
| خواهان | خانم… |
| خوانده | آقای… |
| وکیل | |
| خواسته | مطالبه اجرت المثل زندگی مشترک از مورخ —- لغایت— با جلب نظر کارشناس |
با عرض سلام احتراما اینجانب و خوانده در مورخ — بر طبق عقدنامه— در عقد نکاح دائم یکدیگر می باشیم. از مورخ — زندگی مشترک آغاز شده است و حاصل آن ۳ فرزند می باشد. با عنایت اینکه در تمام این سالها اینجانب تمامی امور منزل و بچه داری را بدون قصد تبرع و با دستور شوهر انجام داده ام. تقاضای محکومیت خوانده با جلب نظر کارشناس به پرداخت اجرت المثل زندگی مشترک از مورخ — الی مورخ — استدعا می شود امضاء | |
اگر رای قطعی محکومیت پرداخت اجرت المثل صادر شده باشد. و سپس اجراییه صادر شود. و ظرف یک ماه از آن تاریخ زوج اقدام به پرداخت یا دادن دادخواست اعسار از پرداخت اجرت المثل نداده باشد. به تقاضای زوجه دادگاه حکم جلب شوهر را صادر می کند.
در صورتی که زوجه اموری را در منزل انجام داده باشد. در حالی که انجام آن جزء وظایفش نبوده باشد. حق دریافت اجرت المثل را دارد .
گر شوهر مالی نداشته باشد می تواند با دادن دادخواست تقسیط اجرت المثل از دادگاه تقاضای قسط بندی مبلغ محکومیت اجرت المثل را کند. و در صورت بودن شرایط اعسار دادگاه حکم بر تقسیط صادر می کند. البته به شرطی که زوج مالی برای توقیف و پرداخت نداشته باشد.